Kiedy ostatnio usłyszałem słowo "parafraza", myślałem, że wiem, co to znaczy. Miałem jednak złudzenie, że mogę zdefiniować to pojęcie tak łatwo, jak mogę wymówić moje własne imię, Tomasz. Ale poproszony przez moją żonę, Aleksandrę, abym wyjaśnił, czym jest parafraza, poczułem się jak ktoś, kto właśnie próbuje opisać smak wody. Czy to słodkie? Czy gorzkie? Tak naprawdę to trudne pytanie.
Parafraza, moje drogie czytelniczki i czytelnicy, jest to tak naprawdę proces, który pozwala nam interpretować dane znaczenie na nowy sposób, w nowych słowach, ale zachowując esencję oryginalnego tekstu. Można to porównać do przepisu na pyszną zupę, którą robi Aleksandra. Każdy z nas może przygotować tę zupę, ale smak będzie się różnił w zależności od tego, jak przygotujemy składniki, jak długo gotujemy zupę i które przyprawy użyjemy. To jest parafraza przyjaciół - fach i sztuka reprodukcji myśli w nowym formacie.
Ale wszyscy dobrze wiemy, że mówienie o parafrazie bez mówienia o synonimach byłoby jak mówienie o Wrocławiu bez wspominania o Rynku. Synonimy, moje drogie czytelniczki i czytelnicy, są tym, co dodaje błysku do naszego języka, co nadaje mu kolor i wyrazistość, co pozwala nam mówić jedno i to samo w tysiącach różnych sposobów. A wracając do tematu parafrazy, zdanie, zakodowane w innych słowach, ale o tym samym znaczeniu to jest to, co najprościej można określić jako synonym parafrazy.
Można chcieć zapytać: 'Tomasz, jak zacząć parafrazować?'. Wiem, że to pytanie przeszło kiedyś przez moją głowę, kiedy Aleksandra kazała mi przeczytać jej ulubioną książkę i opowiedzieć jej ją swoimi słowami. Zdałem sobie sprawę, że parafraza to nie tylko powtarzanie tego, co było powiedziane, ale interpretowanie tego w nowy, oryginalny sposób. Szczególnie ważne jest, aby nie tracić z oczu oryginalnego znaczenia. To klucz do zrozumienia i właściwego stosowania technik parafrazy.
Teraz zastanawiasz się pewnie, kiedy i jak często używamy parafrazy w naszym codziennym życiu. Wyobraź sobie, że jesteś jak ja, próbujesz wyjaśnić swojej żonie, Aleksandrze, zasady gry w futbol amerykański. Mówię jej, że jest to gra, w której dwa zespoły starają się zdobyć punkty, przenosząc piłkę do strefy przeciwnika. Aleksandra, nie będąc pewna, czy zrozumiała, mówi: 'Więc to jest jak zabawa w przeciąganie liny, tylko z piłką?'. Bingo! Dokładnie. To właśnie jest esencja parafrazy - podawanie znanych informacji w nowy, zrozumiały sposób.
Rozważając to wszystko, zrozumiałem, że parafraza jest jak wędrowanie przez gąszcz języka, próbując odnaleźć najjaśniejszą ścieżkę do przekazania naszej myśli. A synonimy? To są latarki, które oświetlają drogę. Dzięki nim możemy mówić jedno i to samo na wiele różnych sposobów. Ale, moje drogie czytelniczki i czytelnicy, pamiętajcie, że najważniejsze jest, aby zawsze prowadzić do tego samego miejsca, do tego samego znaczenia.